C vitamini ve dopamin arasındaki ilişki, nörotransmiterlerin sentezinde önemli bir rol oynayan C vitamini nedeniyle ortaya çıkar. C vitamini, norepinefrin ve serotonin gibi diğer nörotransmiterlerin sentezinde olduğu gibi, dopaminin de sentezinde rol oynar.

C vitamini düzenli olarak alındığında, nörotransmitter sentezinde önemli bir rol oynayarak dopaminerjik sistemi koruyabilir. Bu, nörodejeneratif hastalıklara karşı koruma sağlayabilir ve depresyon gibi duygusal bozuklukları önlemeye yardımcı olabilir.

Örneğin, bir çalışmada, farelerde yapılan bir araştırmada, C vitamini eksikliği olan farelerde dopamin reseptörlerinde azalma gözlenmiştir. Bu sonuçlar, dopamin reseptörlerinin C vitamini tarafından etkilenebileceğini ve dopamin sinyalleşmesinin düzenlenmesinde C vitamini oynayabileceği konusunda önemli bir ipucu vermektedir.

Başka bir çalışma, Parkinson hastalığı olan hastalarda, C vitamini seviyelerinin daha düşük olduğunu ve bu hastalarda dopaminerjik sisteme bağlı bozukluklarla ilişkili olabileceğini öne sürmektedir. Bu çalışma, C vitamini eksikliğinin dopamin nöronlarının kaybına ve Parkinson hastalığı gibi dopaminerjik sistem bozukluklarına katkıda bulunabileceğine işaret etmektedir.

C vitamini, kollajen, karnitin ve nörotransmitter sentezinde rol oynayan suda çözünen bir vitamindir. Suda çözünen yapısı nedeniyle vücutta depolanamaz. Bu nedenle, günlük belirli bir miktarın alınması gerekir.

Vücudun gelişimi ve onarımında C vitamini önemli bir rol oynar. Ayrıca C vitamininin deri, kıkırdak, kemik, diş, tendon, kan damarları ve bağışıklık sistemi üzerinde de olumlu etkileri bilinmektedir. Güçlü bir antioksidan olan C vitamini, serbest radikal hasarlarına karşı vücudu korumaktadır.

Yapılan son araştırmalarda, sigara veya doğum kontrol hapı kullanımının vücuttaki C vitamini düzeyini azalttığına dair önemli bulgular edinilmiştir. Bu nedenle, sigara içen ve doğum kontrol hapı kullanan kişiler, C vitamini eksikliğine yakalanma riski altındadır.

Eksikliğinde yorgunluk, iştahsızlık, diş eti kanaması ve diş iltihabı, kansızlık, burun kanaması, kolay morarma, geç iyileşen yaralar, deride kuruluk ve çatlamalar, eklemlerde ağrı ve şişmeler görülebilir. Bağışıklık sisteminin zayıflamasından dolayı grip ve nezle riski artar. C vitamini seviyesinin düşük olması, yüksek tansiyon, safra kesesi hastalığı, kanser, ateroskleroz, kalp krizi ve felce yol açabilir.

C vitaminin bazı bilinen etkileri:

C Vitamini ve Dopamin: C vitamini, norepinefrin ve serotonin gibi nörotransmitterlerin sentezi için önemlidir ve gereklidir. Norepinefrinin dopamin dönüşümünü ve serotonin triptofanın dönüşümünü katalize eder. Ayrıca, nörotransmitter üretiminde ön maddeler olan tirozin ve fenilalanin dönüşümünde önemli bir rol oynar.

C Vitamini ve Soğuk Algınlığı: Sanılanın aksine, C vitamininin soğuk algınlığına yakalanma riskini azaltmadığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Ancak, düzenli C vitamini takviyesi alan kişilerde soğuk algınlığı süresi ve etkilerinde küçük bir azalma meydana gelmektedir.

C Vitamini ve Kalp Hastalıkları: Damar sertliği ve damarlardaki yağ tabakalarına karşı C vitamini alımının damar elastikiyetini arttırarak kalp krizi ve inme riskini azalttığı, bu yüzden C vitamini eksikliği olan kişilerde kalp hastalıklarına daha sık rastlandığı yapılan araştırmalarca gösterilmiştir.

C Vitamini ve Yüksek Tansiyon: C vitamini açısından zengin gıdalar ile beslenen kişilerin, beslenmelerine göre yüksek tansiyona yakalanma riskinin çok daha düşük olduğu bilinmektedir.

C Vitamini ve Kanser: Düzenli C vitamini alan kişilerde kanser görülme riskinin daha düşük olabileceği düşünülmektedir. Buna ek olarak, kanser olan kişilerde C vitamini takviyesi almanın tedaviniz için yarar yerine zarar sağlayabileceği unutulmamalıdır. Bu yüzden C vitamini takviyesi almadan önce doktorla konuşmak önemlidir.

C Vitamini ve Astım: Düşük C vitamini seviyesine sahip kişilerde astıma yakalanma riskinin daha fazla olduğu ve C vitamininin egzersize bağlı gelişen astım semptomlarını azalttığına dair bulgular elde edilmiştir.

Ayrıca:

• Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi
• Sağlıklı diş etleri
• Astım, egzama ve saman nezlesi gibi hastalıkların tedavisinde
• Güneşten dolayı oluşan kızarıklık ve yanıkların tedavisinde
• Bazı ilaçların yan etkilerini azaltmada
• Yanık ve yaraların hızlı iyileşmesinde
• Gıdalardan alınan demirin emilimini arttırmada
• Kan şekerini düşürmede etkilidir

C Vitamini hangi besinlerde bulunur?

Doğada çok yaygın şekilde bulunan C vitamini, en zengin kaynaklarını taze meyve ve sebzeler oluşturur. C vitamini açısından zengin bazı besinler şunlardır: portakal, yeşil biber, karpuz, papaya, greyfurt, kavun, çilek, kivi, mango, brokoli, domates, brüksel lahanası, karnabahar, lahana, narenciye ve meyve suları, sebzelerde (şalgam, ıspanak), kırmızı ve yeşil biber, konserve veya taze domates, patates, balkabağı, ahududu, yaban mersini, kızılcık ve ananas C vitamini açısından zengin kaynaklardır. C vitamini ışık ve havaya duyarlı olduğundan, çiğ veya az pişmiş sebze ve meyvelerde daha çok bulunmaktadır.

Günlük C Vitamini ihtiyacı ne kadardır?

• Bebekler 0-6 ay: 40 mg
• Bebekler 7-12 ay:50 mg
• Çocuklar 1-3 yaş: 15 mg
• Çocuklar 4-8 yaş: 25 mg
• Çocuklar 9-13 yaş: 45 mg
• Erkekler 14-18 yaş: 75 mg
• Kadınlar 14-18 yaş: 65 mg
• Erkekler 18 yaş ve üzeri: 90 mg
• Kadınlar 18 yaş ve üzeri: 75 mg
• Hamile kadınlar: 85 mg
• Emziren kadınlar: 120 mg

C Vitamini Fazlalığı ve Zararları: C vitamini fazlası vücutta depolanmaz bu yüzden fazla kullanıma bağlı yan etkileri nadir görülmektedir. Ancak yüksek dozda alınması ishal, bulantı ve karın kramplarına yol açabilir.

C vitamini hangi gıdada, ne kadar bulunur?

* 1 gram = 1000 mg

                                          g/100g

Kuşburnu                            0,450

Taze kırmızı biber               0,340

Maydanoz                           0,180

Şalgam yaprağı                  0,130

Asma yaprağı                     0,120

Yeşil sivri biber                   0,100

Kara lahana                       0,094

Kivi                                     0,090

Karnabahar                        0,080

Ispanak                              0,050

Çilek                                   0,070

Kızılcık                                0,055

Portakal                             0,050

Lahana                               0,042

Greyfurt                             0,043

Sığır Karaciğeri                   0,036

Limon                                 0,030

Mandalina                          0,030

Şeftali                                0,028

Domates                            0,023

Ahududu                            0,022

Böğürtlen                           0,020

Taze Fasulye                      0,020

Patates                              0,016

Kaynaklar:

Harrison FE, May JM. Vitamin C function in the brain: vital role of the ascorbate transporter SVCT2. Free Radic Biol Med. 2009;46(6):719-730. doi:10.1016/j.freeradbiomed.2008.12.018

Coimbra CG, Junqueira VB. High doses of vitamin C impair dopamine release and impair the behavioral responses to psychostimulants in rats. Psychopharmacology (Berl). 1996;128(2):107-110. doi:10.1007/bf02246125